Hiểm họa khôn lường từ mỹ phẩm không an toàn

Mỹ phẩm rất cần thiết trong đời sống hàng ngày để làm sạch, tạo sự hấp dẫn hoặc làm biến đổi vẻ bề ngoài nhằm tăng sự tự tin và làm đẹp cho bản thân con người. Tuy nhiên nhiều người vì thiếu hiểu biết đã chạy theo mỹ phẩm một cách quá đà để làm tăng vẻ đẹp của mình mà ít ai biết nội dung của mỹ phẩm như thế nào, chính vì thế không ít người đã “tiền mất tật mang”. Sự thật về mỹ phẩm Hàng ngày chúng ta sử dụng mỹ phẩm để làm sạch, làm đẹp như kem đánh răng, nước súc miệng, dầu gội đầu, sữa rửa mặt, mỹ phẩm dưỡng tóc, sơn móng tay, son môi, kem chống nắng… Không thể phủ nhận rằng sử dụng sản phẩm chăm sóc cá nhân là cần thiết, nhưng người tiêu dùng (NTD) cần phải có kiến thức đúng về chức năng cũng như cách sử dụng mỹ phẩm và cần lưu ý về nguy cơ “con dao hai lưỡi’ của các sản phẩm này. Theo TS.BS Lê Ngọc Diệp – Giảng viên Khoa Da liễu, ĐH Y Dược TP.HCM, theo thống kê có khoảng 5 triệu đến 10 triệu thành phần hiện đang được sử dụng trong mỹ phẩm. Điều đáng nói là NTD không hề biết đến một số độc chất được dùng phổ biến trong mỹ phẩm như: Sodium lauryl sulfate thường có trong kem đánh răng, dầu gội đầu, sữa tắm, nước súc miệng… được xem là nguy hiểm nhất trong các chất hữu cơ dùng để sản xuất mỹ phẩm; Polyethylene glycon sử dụng trong kem dưỡng da, chống khô da gây ảnh hưởng bất lợi cho hệ miễn dịch của cơ thể; Propylen glycon có trong son môi, thuốc nhuộm tóc, kem cạo râu, khử mùi, kem đánh răng ảnh hưởng xấu lên gan, não, thận… Ngoài ra còn có một số hóa chất phổ biến gây hoặc nghi ngờ gây ung thư như: Phthalates có trong sơn móng tay, son môi và nước hoa có thể ảnh hưởng tới gan, thận và phổi, tim, huyết áp, nhất là sự phát triển bào thai và trẻ sơ sinh; Parabens là hóa chất thường được sử dụng như chất bảo quản trong nhiều mỹ phẩm, trong đó có sản phẩm khử mùi. Chất này được xác định có nhiều trong các mô của phụ nữ bị ung thư vú… Không chỉ thế, tại Việt Nam cũng rất phổ biến việc dùng các sản phẩm có chứa corticoid làm trắng, trị nám hay trị mụn trứng cá. Lúc đầu dùng thấy da trắng hơn, mịn hơn nên nhiều người nghĩ rằng hiệu quả, tuy nhiên sau một thời gian tiếp tục sử dụng có rất nhiều tác hại như gây giãn mạch, ngứa, đỏ da, trứng cá mụn mủ bộc phát, da mỏng đi, teo da, nám nặng hơn… Số đông NTD hiện nay chưa hiểu biết về an toàn mỹ phẩm, vì ham rẻ và nhầm tưởng những sản phẩm này có hiệu quả thật, nhiều người đã sử dụng các sản phẩm truyền tay, quảng cáo truyền miệng phải gánh hậu quả vì những sản phẩm tự bào chế. Chị Nguyễn Thị Hiền (quận Tân Bình) là một trong những nạn nhân của việc thiếu hiểu biết bày tỏ về mỹ phẩm: “Nghe lời giới thiệu từ bạn bè, tôi thường hay mua nhiều loại kem ngoài chợ với giá rất rẻ (khoảng 7.000 – 8.000/hộp), sau đó trộn chung lại với nhau gọi là kem trộn hay kem bảy màu, lúc đầu dùng thấy da trắng ra nên ngày nào tôi cũng bôi kem với mong muốn da trắng nhanh nhưng sau 3 tháng dùng thử tôi thấy da sần sùi, yếu hẳn đi và còn bị nám nữa. Tôi bắt đầu lo sợ và ngưng hẳn không dám sử dụng nữa. Tôi đi khám và được cho biết đã dùng sản phẩm kém chất lượng.” Quản lý lỏng lẻo Chưa bao giờ “cơn bão” hàng giả, hàng nhái mỹ phẩm lại tràn ngập trên thị trường nhiều như hiện nay với đa dạng chủng loại, mẫu mã, tính năng mà ngay cả các cơ quan thực thi cũng không có đủ các thông tin về đặc điểm nhận biết. Không chỉ bày bán trên các vỉa hè, đại lý, chợ trung tâm, chợ vùng ven mà mỹ phẩm còn len lỏi vào tận các siêu thị, trung tâm thương mại… gây khó khăn cho công tác kiểm soát, NTD rủi ro về giá cả khi bỏ tiền ra mua hàng hóa không đúng với chất lượng và hơn nữa là ảnh hưởng đến sức khỏe. Theo DS. Phan Đức Bình – Phó Chủ tịch Hội Tiêu chuẩn và Bảo vệ quyền lợi NTD, mỗi loại mỹ phẩm thường chứa từ 7 đến 15 hóa chất (các chất có hoạt tính trên da, các chất màu, chất tạo dáng, tạo dạng, các chất bảo quản, chất mùi, chất cầm mùi…). Chỉ riêng các chất cầm mùi, đã có thể gây dị ứng, ung thư, nhất là gây rối loạn nội tiết tố. Luật dán nhãn hiệu các nước đều có bắt buộc ghi mọi thành phần trong mỹ phẩm theo thứ tự chất nào nhiều nhất thì ghi trước và kế đến là các chất theo thứ tự ít dần. Thế nhưng luật lệ ở nước ta còn lỏng lẻo, cho nên nhiều cơ sở sản xuất chỉ ghi lấy lệ những chất mà họ muốn nhấn mạnh. Còn theo TS.BS Lê Ngọc Diệp, cơ quan nhà nước cũng chỉ có chức năng hậu kiểm tra, hoàn toàn không có thẩm quyền đánh giá các sản phẩm trước khi ra thị trường, cho nên phần lớn sản phẩm không có kiểm dịch của phía cơ quan quản lý. Không chỉ thế, trình độ in ấn bao bì, nhãn mác, mẫu mã đẹp ngày càng tinh vi khiến việc phân biệt hàng thật và hàng giả bằng cách nhìn qua hình thức bên ngoài không hề đơn giản. Thậm chí, theo như ông Lý Ngọc Thắng – Đội trưởng Đội 3A chống hàng giả, Chi cục Quản lý thị trường TP. Hồ Chí Minh, tận dụng sự phát triển khoa học kỹ thuật, trình độ làm hàng giả của các cơ sở sản xuất có khi còn đẹp hơn cả hàng thật, sản phẩm giả lại dán tem chống hàng giả trong khi hàng thật lại không có. Trong khi đó, tại Việt Nam lại chưa có hệ thống cảnh báo an toàn mỹ phẩm trong nước, hệ thống phòng thí nghiệm kiểm định chưa đáp ứng được yêu cầu từ phía cơ quan thực thi lẫn nhà sản xuất, kinh doanh mỹ phẩm và cả NTD. Cộng với tâm lý dễ dãi của NTD trong việc lựa chọn mỹ phẩm tạo điều kiện cho mỹ phẩm giả vẫn được tiêu thụ mạnh, dẫn đến một số người sản xuất, kinh doanh bất chính tìm cách tăng cường nguồn cung cấp để “tuồn” ra thị trường tiêu thụ. Người tiêu dùng hiểu biết để tự bảo vệ Việc dùng thử mỹ phẩm trước cũng chỉ là một trong những biện pháp để phát hiện qua sự khác biệt về màu sắc, mùi, độ mịn của sản phẩm…, tuy nhiên điều này chỉ đúng khi NTD đã từng sử dụng qua sản phẩm này từ chính hãng phân phối. Hiệu quả của sản phẩm mỹ phẩm cũng không thể có được trong vài giờ hay vài ngày, nên khó phân biệt hàng nhái, hàng giả. Không phải mọi mỹ phẩm đều có hại, mà nhiều sản phẩm còn rất cần thiết trong các vấn đề như trứng cá, nếp nhăn, da lão hóa. Những người có làn da nhạy cảm, hay bị bệnh eczema, hen suyễn, viêm mũi dị ứng, nhức nửa đầu là đối tượng dễ bị dị ứng mỹ phẩm nhất. Có nhiều hóa chất trong mỹ phẩm, vì vậy nên dùng các mỹ phẩm được chế tạo bằng các nguyên liệu tự nhiên (lô hội, rau quả, nghệ…) vì không gây tổn thương nhiều cho da. Mỹ phẩm làm cho da chống với môi trường trong một chừng mực nào đó nhưng chỉ tốt cho một thành phần người, mỗi người, mỗi loại da hợp với một loại mỹ phẩm, nếu dùng sai sẽ gây ra phản ứng phụ. Theo các chuyên gia y tế, cách chọn lựa tốt nhất là dựa trên kinh nghiệm bản thân và sự hiểu biết cơ bản về các sản phẩm khác nhau. Tốt nhất NTD nên chọn mua mỹ phẩm từ những cửa hàng có tên tuổi, địa chỉ rõ ràng, có uy tín. Đồng thời, nếu sản phẩm nào thiếu những thông tin bắt buộc phải có trên nhãn mỹ phẩm theo quy định như: tên sản phẩm; hướng dẫn sử dụng; tên và địa chỉ của tổ chức, cá nhân chịu trách nhiệm đưa sản phẩm ra thị trường; lưu ý về độ an toàn khi sử dụng… và không có thông tin chịu trách nhiệm sản phẩm bằng tiếng Việt chính là lừa gạt NTD. DS Đỗ Ngọc Dũng – Phó phòng quản lý Dược và mỹ phẩm, Sở Y tế TP. Hồ Chí Minh khuyến cáo, trên thị trường hiện nay mỹ phẩm rất đa dạng với nhiều nguồn gốc khác nhau qua các con đường nhập khẩu chính thức, quà biếu, nhập lậu… vẫn được bày bán tự do mà chưa bị kiểm tra, kiểm soát được hết nên phần lớn các cơ sở sản xuất cũng như kinh doanh vẫn chủ quan trong việc chấp hành pháp luật. Vì vậy, NTD nên có những kinh nghiệm để lựa chọn cho mình sản phẩm mỹ phẩm thích hợp, chỉ dùng mỹ phẩm tốt, có thương hiệu. Trên thực tế, kể cả với mỹ phẩm của các hãng danh tiếng vẫn có nguy cơ nhiễm trùng hay dị ứng, do từng cơ địa hoặc do thiếu hiểu biết cách sử dụng mỹ phẩm an toàn. Tuy nhiên nguy cơ, mức độ dị ứng những loại mỹ phẩm cao cấp này thường thấp hơn những mỹ phẩm trôi nổi, không rõ nguồn gốc trên thị trường. Đồng thời, NTD nên tìm hiểu Luật bảo vệ quyền lợi NTD (có hiệu lực từ 1/7/2011) để tự bảo vệ mình, và khi phát hiện sản phẩm vi phạm NTD phải báo ngay với Cục quản lý cạnh tranh, công an kinh tế để được bảo vệ./.

(Theo TTXVN)